حشرات، مهمان ناخوانده رصدهای شبانه تابستان...

با کاهش سرمای هوا در شبهای تابستان همان اندازه که شوق منجمها برای رصدهای خارج از شهر زیاد میشود، شوق حشرات و خرندگان، مخصوصا از نوع نیش دار ;-) ، برای هوا خوری و احتمالا سر زدن به منجمها و رصد آسمان زیاد میشود... (شاید هم به دیدار بزرگشان صورت فلکی عقرب می آیند که با نیشش جبار را کشته است)

از آنجا که یک منجم در آن واحد باید کوهنورد، کویر نورد، ستاره شناس، رصدگر، عکاس و امدادگر باشد لذا باید مواظب این مهمانان ناخوانده و اماده مقاومت در برابرش باشد. در"ادامه مطلب" میتوانید اولین اقدامات ضروری در هنگام نیش خوردن را یادبگیرید تا خدای نکرده در صورت بروز مشکل اماده عکس العمل صحیح باشید...

 

مار گزیدگی:

1-نمی دویم و تحرک را کم میکنیم تا جریان خون کاهش پیدا کرده و سم با سرعت کمتری در خون انتشار یابد.

2- محل بالای زخم را با یک باند پهن به عرض سه تا پنج سانتیمتر میبندیم.

3-در مارگزیدگی به هیچ عنوان نباید محل نیش را سرد کرد و در این زمینه باید به سرعت اقدام به مکش زهر به وسیله سرنگ، دهان و یا وسایل دیگر نمود.

پ.ن3: در صورتی که دسترسی به سرنگ مجهز به بادکش وجود ندارد می توان از یک استکان چای برای بیرون کشیدن زهر استفاده کرد، بصورتیکه استکان را سر و ته بر روی محل نیش قرار داده و به سرعت تکه پارچه، کاغذ و یا برگ خشکی را آتش زده و در درون استکان قرار داد.

پ.ن 3: مکش محل زخم را با استفاده از دهان در صورتی مجاز دانست که دهان فرد دارای زخم نبوده و یا فرد دندان کشیده شده نداشته باشد

4-عد از انجام این اقدامات باید هرچه سریعتر فرد را به مراکز درمانی به منظور تزریق پادزهر منتقل کرد.

 

 

زنبور:

گزیدگی زنبورهای زرد، سرخ و عسل معمولاً دردناک است، ولی خطرناک نیست. زنبورهای عسل بدنی زرد یا سیاه و سفید و کرکی دارند در حالی که زنبورهای وحشی خرمایی یا قرمز رنگ هستند و بدنشان فاقد کرک بوده و کمی باریکتر است.

زنبور عسل با یک بار نیش زدن میمیرد ولی زنبور وحشی تا چند بار میتواند نیش بزند.

واکنش افراد مختلف در مقابل نیش زنبور متفاوت است.گاهی نها می‌تواند دردناک بوده وگاهی باعث مرگ شود.

هترین کار برای کاهش واکنش نسبت به سم نیش زنبور خارج کردن هر چه سریع‌تر نیش زنبور از محل گزش است.برای این کار میتوان ازدهان استفاده کرد(تجربه شخصی)

1-اگر نیش را در محل می بینید با ناخن دو انگشت خود یا طرف کند یک چاقو آن را بیرون بکشید.

پ.ن1: برای این کار از موچین یا پنس استفاده نکنید، زیرا این کار باعث پارگی کیسه زهر و افزایش ورود آن به بدن می شود.

2-محل نیش را با آب و صابون بشوئید و با یک محلول ضدعفونی کنید.

3-روی عضو آسیب دیده کمپرس آب سرد یا قالب یخ بگذارید.

4-در مواردی که بیمار به مسکن نیاز دارد، از آسپرین یا استامینوفن استفاده کنید.

عنکبوت‌ها:

این موجودات به ظاهر ترسناک تنها زمانی که احساس خطر کنند انسان را نیش می‌زنند. ولی فقط گونه‌های کمی از عنکبوت‌ها هستند که نیش‌های خطرناک دارند و در بیشتر مواقع به دنبال گزش عنکبوت آسیب چندانی وارد نشده و نیاز به اقدام فوری نیست. عنکبوت بیوه سیاه و عنکبوت قهوه‌ای دو گونه خطرناک عنکبوت‌ها هستند که نیش آنها می‌تواند کشنده باشد. عنکبوت سیاه در محیط‌های گرم و خشک بویژه زیرزمین‌ها، اتاق‌های زیر شیروانی یا زیر سینک‌های ظرفشویی یافت می‌شوند. نیش این حشره مشکلاتی همچون آنفلوآنزا ایجاد کرده و نیازمند اقدام اورژانسی است. سم این عنکبوت بسیار سمی و وابسته به نوروتوکسین‌هاست که احساس گرگرفتگی و سرما، سردردهای شدید، دردها و اسپاسم‌های شدید عضلانی، نبود حفظ تعادل، دشواری در تنفس، انقباض و تب بالا ایجاد می‌کند. کودکان بیشتر در معرض خطر هستند. موثرترین روش تا قبل از رساندن به مرکز درمانی شست و شوی محل با آب و صابون و بالا نگه داشتن عضو از سطح قلب جهت کاهش خون‌رسانی به عضو تا رساندن به مرکز درمانی است.

 

اما عنکبوت قهوه‌ای به مراتب از گونه قبلی عنکبوت‌ها خطرناک‌تر بوده و سم مهلک‌تری دارد. این حشره در محل‌های تاریک و مرطوب و دور از چشم انسان‌ها زندگی می‌کند و بیشتر کنار جعبه‌های مقوایی، اتاق‌های زیر شیروانی، قفسه‌ها یا کشوها یافت می‌شود. از بین رفتن و مرگ بافت اطراف محل گزش، از برجسته‌ترین علامت‌های نیش آن به شمار می‌رود که درمان آن چند ماه زمان می‌برد. معمولا نیش اولیه قابل احساس نیست ولی 8 ساعت بعد درد شدیدی در ناحیه گزش حس می‌کنید که رفته رفته سیاه می‌شود. این مرحله ابتدایی «نکروز» یا سیاه شدن عضو گزیده شده است که مرگ بافت را به دنبال دارد. گاهی محل گزش آبی یا کبود شده و با حلقه سفیدی احاطه می‌شود. تاول‌های آبدار در موضع از علامت‌های آن است که به مرور خشک شده و ایجاد زخم می‌کند. فرد مصدوم اغلب حالت سرگیجه، تب و درد عضلانی داشته و تعداد کمی هم بر اثر این نیش جان خود را از دست می‌دهند. روش درمانی مناسبی که در مرکز درمانی روی چنین فردی انجام می‌گیرد، تزریق استروئیدهاست. گاهی هم مجبور می‌شوند عضو گزیده شده را قطع کنند.

 

اما به طور کلی گزیده شدن توسط عنکبوت‌ها علائمی به همراه دارد که عبارت است از: تهوع، استفراغ، درد شکمی، سفتی و درد مفاصل، احساس بی‌قراری و بیماری، قرمزی موضعی، سوزش و خارش و دردی که با درمان‌های خانگی از قبیل گذاشتن کیسه یخ، تورم آن کاهش می‌یابد و اغلب بدون درمان حدود هفت تا 10 روز بهبود می‌یابد.

نیش برخی از حشرات فقط قرمزی پوست و التهاب در پی دارد ولی برخی دیگر در صورتی که اقدام فوری صورت نگیرد، می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های شدید و حتی مرگ شود

 

بهترین اقدام برای مقابله با نیش عنکبوت‌ها شست و شوی محل گزش با آب و صابون است. از کمپرس یخ در موضع هم باید استفاده کرد. از مسکن برای کاهش درد علائم استفاده کنید. در صورت مشاهده واکنش‌های حساسیتی فرد را به مرکز درمانی برسانید. پس از آن، تزریق واکسن کزاز الزامی است. چنانچه فرد با نیش عنکبوت بیوه سیاه یا عنکبوت قهوه‌ای گزیده شده، عضو را با آب شست و شو داده و برای جلوگیری از گسترش سم، عضو را پایین‌تر از سطح قلب نگه دارید. برای کاهش خطر گسترش سم، بالای محل گزش را محکم ببندید ولی باند را خیلی محکم نکنید که خون‌رسانی قطع شود. فرد را سریع به مرکز درمانی منتقل کنید. آنجا از پادزهر برای خنثی کردن اثر سم، مسکن‌ها و شل‌کننده‌های عضلات استفاده می‌کنند.

 

پشه‌ها:

پشه‌ها همیشه جزو خطرناک‌ترین حشرات گزنده در سراسر جهان و بیشترین عامل انتقال بیماری‌های کشنده و واگیردار بوده و عامل مرگ سالانه میلیون‌ها نفر در جهان محسوب می‌شوند. آزاردهنده‌ترین مشکلی که پشه‌ها دارند، بیخوابی‌های شبانه‌ای است که با صدای آزاردهنده خود برای انسان ایجاد می‌کنند. پشه‌ها با استفاده از خرطومی که دارند خون طعمه خود را می‌مکند، اما تغذیه از خون انسان یا جانوران، اولین غذاهای آنها نیست بلکه غذای اصلی آنها از شهد گیاهان بوده و به مکیدن خون به عنوان یک ماده مغذی اضافی مانند پروتئین و آهن بخصوص برای تولید مثل نیاز دارند.

آنها معمولا با نزدیک شدن غروب و شب فعال‌ترشده و بیشتر به سمت طعمه‌های خود نزدیک می‌شوند. زمانی که پشه طعمه خود را پیدا می‌کند، روی پوست او نشسته و از بزاق خود به عنوان ضدانعقاد استفاده می‌کند تا خون رقیق شده و با خیال راحت آن را بمکد. بعد از تزریق بزاق در پوست طعمه، با استفاده از ساختار سوزنی‌شکل لوله‌مانندی که در ناحیه سرش قرار دارد و خرطوم نامیده می‌شود، سوراخی را در پوست فرد ایجاد کرده و خون را مکش می‌کند و تا پر شدن کامل شکمش از خون طعمه، به گزش ادامه می‌دهد. پیامد گزش نیش پشه چند دقیقه پس از آن، تنها خارش، درد و تورم ایجاد شده در موضع است.

پشه‌ها به خاطر انتقال عوامل مختلف باکتریایی و ویروسی بیماریزا، جزو خطرناک‌ترین و کشنده‌ترین حشرات در کره خاکی شناخته شده‌اند. پشه‌ها در محیط‌های مرطوب و نمدار بسرعت تولید مثل می‌کنند. از جمله بیماری‌های خطرناک و کشنده‌ای که توسط پشه‌ها از فردی به فرد دیگر انتقال می‌یابد، عبارتند از:

ویروس وست نیل: انتقال ویروس این بیماری می‌تواند باعث التهاب مغزی شده و فرد را تا حد مرگ بکشاند.

 

مالاریا:

این بیماری مستقیما از پشه به انسان منتقل‌شده و در سراسر جهان بویژه مناطق مرکزی و جنوبی آمریکا، آفریقا، آسیا، شرق اروپا و جنوب اقیانوس آرام یافت می‌شود. علائم این بیماری در یک فرد نسبت به فرد دیگر متغیر است و شامل تب، درد بدن، کما و مرگ است.

تب زرد: این بیماری بیشتر در آمریکای جنوبی و آفریقا یافت می‌شود و از طریق پشه از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است.

 

کرم قلبی: این نوع انگل، حیوانات خانگی را مبتلا کرده و لارو آنها از طریق پشه قابل انتقال است و در صورتی که درمان نشود می‌تواند باعث ایجاد لخته در قلب و بروز مشکلات قلبی و عروقی و حتی مرگ شود.

اما گزش پشه‌ها همیشه بیماری‌زا نیست و در اکثر مواقع تنها خارش و درد ایجاد می‌کند. ابتدایی‌ترین کار در مواجهه با نیش پشه‌ها این است که از محیطی که پشه‌ها آنجا هستند دوری کنید، اما اگر به نیش حشرات حساسیت دارید، آن را سریع درمان کنید. جای نیش پشه ممکن است ورم‌کرده و به دنبال خاراندن به تاول‌های بزرگی تبدیل شود. در این مواقع می‌توانید از کرم‌های هیستامین روی موضع گزیده شده و نیز از داروهای مسکن استامینوفن یا داروهای ضد التهابی چون ایبوپروفن استفاده کنید. یک دوش آب سرد هم می‌تواند راهگشا بوده و خارش را کم کند. از دیگر راهکارهای خانگی و در دسترس می‌توان به مالیدن سطح داخلی پوست موز به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه روی نقطه گزش اشاره کرد که درد، تورم و خارش را سریع از بین می‌برد. از شیره گیاه آلوورا نیز می‌توانید برای کاهش درد و خارش آن بهره ببرید. سریع‌ترین کار ممکن برای خلاص شدن از خارش نیش پشه گرفتن موضع زیر آب سرد است، اما اگر به نیش پشه حساسیت داشته و دچار تپش قلب، تنفس کوتاه یا احساس تب می‌کنید سریع به پزشک مراجعه کنید.

 

برخی اسپری‌های دفع پشه هم وجود دارند که با پاشیدن آن به سطح بدن می‌توانید از گزند آنها مصون بمانید. پس اگر قصد سفر به مکان‌هایی را دارید که پشه زیادی دارد، این اسپری را فراموش نکنید و لباس‌های ضخیم بپوشید. البته دوام اسپری تنها دو ساعت بوده و برای افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی و آسم مشکل‌آفرین است. ولی چسب‌های پشه 75 میلی‌گرم «تامین»، ماده دفع پشه دارد که با چسباندن به بدن وارد جریان خون‌شده و به تمام بدن رسیده و سپس در قالب یک بوی غیرقابل تشخیص برای انسان از طریق غدد عرق از پوست دفع‌شده و پشه‌ها را از شما دور می‌کند. هر چسب برای 24 ساعت کفایت می‌کند.

 

 

رتیل: 

رتیل‌ها از عنکبوت‌ها بزرگ‌تر بوده و موجوداتی پرمو هستند. این حشرات روی طعمه خود پریده و نیش خود را در بدن طعمه وارد می‌کنند. آنها سمی هستند ولی تا زمانی که به سم آن حساسیت نداشته باشید باعث مرگ شما نخواهد شد. نیش رتیل علائمی مشابه با نیش زنبور دارد مانند قرمزی و گرما در ناحیه گزش. ولی چنانچه به سم این حیوان حساس باشید ممکن است با علائمی چون دشواری در تنفس، واکنش قلبی، پلک‌های پف کرده، خارش، افت فشار خون، نبض پرسرعت، تحریک پوستی، تورم عضو گزیده شده، تورم لب‌ها و گلو مواجه شوید. این علائم به فوریت‌های اورژانسی نیاز داشته و در صورت درمان نشدن فرد ممکن است جان خود را از دست بدهد. در اقدامات اولیه بهتر است عضو گزیده شده را با آب و صابون شسته و هر 10 دقیقه کمپرس یخ را روی موضع قرار دهید و سپس 10 دقیقه آن را بردارید و آن را تکرار کنید. در صورت افت فشار خون، مدت زمان کمپرس یخ را کاهش دهید تا پوست فرد آسیب نبیند.

 

عقرب: 

دود 2000 گونه عقرب در دنیا شناسایی شده که تنها 25 تا 40 نوع آنها سم کشنده داشته و بیشتر برای برای کودکان، نوزادان و افراد میانسال می‌تواند خطرناک باشد. سم ترکیبی عقرب حاوی موادی است که روی سیستم عصبی اثر می‌گذارد. عقرب‌ها بیشتر زیر صخره‌ها، پوسته و کنده درختان زندگی می‌کنند و در فصول بهار و تابستان و گرمای بیشتر از 21 درجه فعال‌تر هستند.

 

علائم گزیدگی با نیش عقرب از خفیف تا شدید متغیر بوده و در موارد خفیف عبارتند از: درد، سوزن سوزن شدن عضو، سوزش یا بی‌حسی در عضو گزیده شده. در موارد شدیدتر فرد با علائمی چون بی‌حسی گسترده در اندام‌ها، دشواری در بلع، سفت شدن زبان، تاری دید، حرکات سریع چشم‌ها، صرع، ترشح بزاق و دشواری در تنفس روبه‌رو می‌شود که به مراقبت‌های فوری نیاز خواهد داشت. علائم گزش عقرب در کودکان عبارتند از: درد شدید، بی‌حسی، سوزش عضو و تورم، انقباض عضلات، حرکات غیرعادی سر،‌ گردن و چشم‌ها، ترشح بزاق از دهان، تعریق، بی‌قراری و تحریک‌پذیری، اما افراد بالغ معمولا با علائمی چون تنفس سریع، افزایش فشار خون، افزایش نبض، انقباض عضلانی و ضعف مواجه می‌شوند. افراد مسن و بسیار جوان ممکن است بر اثر نارسایی قلب و تنفسی در ساعات اولیه گزش با نیش عقرب جان خود را از دست بدهند.

 

در درمان فوریتی این وضعیت، ابتدا موضع را با آب و صابون  شست و شو داده و به خاطر احتمال تورم عضو و جلوگیری از گردش خون، زیورآلات‌تان را درآورید.

برای کاهش درد و کاهش سرعت گسترش سم از کمپرس یخ هر 10 دقیقه استفاده کرده و 10 دقیقه به عضو استراحت دهید. این روش موثرترین راه پس از گزش محسوب می‌شود. هر 4 ساعت برای کاهش درد، از استامینوفن استفاده کنید. از مصرف ایبوپروفن و آسپرین خودداری کنید زیرا ممکن است به مشکلات دیگری منجر شود. محل نیش‌زدگی را برش نداده و سعی در مکش سم از داخل عضو نکنید. از مصرف هرگونه ماده غذایی و مایعات خودداری کنید.

مورچه:

 

نیش بیشتر مورچه‌ها تنها درد کمی در ناحیه گزش ایجاد می‌کند، ولی برخی از گونه‌ها هستند که با وجود کوچکی، بسیار سمی بوده و حتی کشنده‌اند. مورچه‌های آتشین گونه‌ای از مورچه‌ها هستند که بسیار مهاجم‌اند و گروهی حرکت کرده و در زمان گزش، ماده‌ای شیمیایی ترشح می‌کنند که سایر مورچه‌ها را با خبر می‌کند و بهترین راه در این حالت دور شدن سریع‌تر از آن محل است. مورچه‌های نقره‌ای دسته‌ای دیگر از مورچه‌ها هستند که بسیار اجتماعی بوده و در قالب گروه حرکت می‌کنند. استفاده از آفت‌کش‌ها نه‌تنها کمکی به شما نمی‌کند، بلکه باعث ازدیاد تعداد آنها می‌شود. مورچه‌های رودخانه‌ای یا ارتشی، مورچه‌های خطرناکی هستند که در آفریقا یافت شده‌اند و در گروه‌های بزرگ در جنگل‌ها حرکت می‌کنند. آرواره‌های بسیار قوی داشته و در صورت محاصره شدن توسط آنها فرار از دست آنها دشوار بوده و قادرند انسان را تا استخوان پاره پاره کنند. مورچه‌های جهنده، گروه دیگری هستند که قدیمی‌ترین نژاد مورچه روی زمین به شمار می‌روند. بومی استرالیا بوده و ذاتا قاتل هستند و دید خوبی دارند که همین مساله آنها را خطرناک کرده است و نیش آنها علائم آلرژیک شدیدی ایجاد می‌کند. مورچه گلوله‌ای دردناک‌ترین نیش را دارد و درد آن تا 24 ساعت ادامه می‌یابد. در صورت مشاهده این گونه‌ها، سریع‌تر از محل دور شوید.

 

بهترین اقدامات بعد از نیش مورچه این است که موضع را با آب و صابون شسته و آهسته آن را خشک کنید. ترکیبی از جوش شیرین و آب درست کرده و روی موضع قرار دهید. این کار خارش و تورم را کاهش می‌دهد. در صورت ایجاد تاول، از خاراندن و ترکاندن آن جلوگیری کنید و در سریع ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید.

 

 

منبا:

 

1-aftabnews.ir

2- aftabir.com

3- beytoote.com